Vertalers Engels-Nederlands zijn bij het zien van het Engelse woord control meteen op hun hoede. De Nederlandse vertaling is altijd moeilijk en nooit letterlijk. Voor een van de gebruiksvormen van control lijkt het Nederlands inmiddels een simpele nieuwe oplossing te hebben: ‘in controle’. Drie heel recente voorbeelden uit de media: ‘[Nadal] is in controle in deze wedstrijd.’ (in een commentaar op de wedstrijd Nadal-Kohlschreiber tijdens een tennistoernooi in Melbourne, Australië),  ‘[Sven Kramer] moet in controle rijden’ (commentator Bart Veldkamp tijdens het EK-schaatsen in Hamar) en ‘Bij de Vijzelgracht was het niet in controle’ (Burgemeester Job Cohen over de Amsterdamse Noord-Zuidlijn in het tv-programma Buitenhof). De eerste twee voorbeelden komen weliswaar uit de wereld van de sport – niet echt een toonbeeld van traditioneel taalgebruik – maar het gebruik van ‘in controle’ door Cohen laat toch zien dat het Engels diepe sporen nalaat in het Nederlands. Het maakt het vertalen wel een stuk gemakkelijker!

In de jaren negentig van de vorige eeuw begon de beknopte want-zin aan een niet te stuiten opmars. Voor alle duidelijkheid: het gaat hier om het gebruik van want in zinnen als: ‘Adam Curry telt niet mee want Amerikaanse pa’ (een voorbeeld uit mijn boekje Tot straks, na de reclame). Elke week teken ik weer nieuwe voorbeelden van deze efficiënte taalvernieuwing op. Bijvoorbeeld in een verslag van de voetbalwedstrijd FC Utrecht-FC Twente in Studio Sport van 17 januari hoorde ik Andy Houtkamp zeggen: ‘… een uitbraak met perspectief, want ruimte’ en ‘Ruiz moet alleen want is alleen’. Het tweede voorbeeld is heel helder, omdat hier in feite alleen ‘hij’ is weggelaten, maar in het eerste voorbeeld moet je als luisteraar toch wel meedenken, want tussen ‘want’ en ‘ruimte’ ontbreekt niet alleen een onderwerp maar ook een persoonsvorm, bijvoorbeeld ‘… want [er is] ruimte…’. Dat is dus hard werken voor de luisteraar, maar het werkt wel. Sterker nog, het levert lekker vlot taalgebruik op. Misschien is dat wel de reden waarom de verkorte (of: elliptische) constructie ook bij andere woorden wordt toegepast. Zo maakte sportverslaggeefster Dione de Graaff op 9 januari een opvallende beknopte bijzin met ‘vanwege’. Zij zei tijdens haar verslag van het EK Schaatsen in Hamar het volgende over sprinter Simon Kuipers: ‘Hij is uit het toernooi vanwege overal pijn.’ Waarom zou je meer woorden gebruiken als minder ook kan?

Het is bar en onvoorspelbaar weer. Voor het KNMI reden om een ‘voorwaarschuwing’ te geven. Op zaterdag 9 januari zag ik op Teletekstpagina 104 het volgende kopje: ‘Voorwaarschuwing voor extreem weer’. Na het ‘weeralarm’ hebben we nu dus ook ‘voorwaarschuwingen’. Maar hoezo ‘voorwaarschuwing’? Een waarschuwing geef je toch altijd al vooraf? Anders heeft ze geen zin meer. Hebben we nu een extra fase voorafgaand aan een ‘weerwaarschuwing’ (ook zo’n woord!)? Of is het gewoon een handige uitdrukking die direct is overgenomen uit het Engels (‘early warning’)?